Etap szkolny VII Konkursu Wiedzy Genetycznej dla Uczniów Szkół Ponadgimnazjalnych
Etap szkolny VII Konkursu Wiedzy Genetycznej dla Uczniów Szkół Ponadgimnazjalnych Województwa Lubelskiego odbędzie się w I LO w dniu 27 marca 2019 r. o godzinie 10.00. Organizatorem konkursu jest Zakład Genetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Etap wojewódzki odbędzie się 17 kwietnia 2019 r. i dotyczy uczniów, którzy w etapie szkolnym uzyskali minimum 75% punktów.
Zgłoszenia do etapu szkolnego konkursu kierować do nauczycieli biologii do 22.03.19 r.
W załączniku przykładowe zadania i pytania konkursowe z poprzedniej edycji
Konkurs ma na celu kształtowanie zachowań prozdrowotnych oraz poszerzenie wiedzy uczniów z zakresu genetyki klinicznej. Zagadnienia obejmują nie tylko podstawową wiedzę ale także najczęściej występujące choroby o podłożu genetycznym, ich diagnostykę i leczenie. Zakres wiedzy obejmuje także podstawowe badania profilaktyczne, zagadnienia związane z profilaktyką wad cewy nerwowej i metodami diagnostyki pranetalnej.
USZCZEGÓŁOWIONY ZAKRES WIEDZY
1. Zakres wiedzy wynikający z w/w podstawy programowej.
2. Genetyka jako nauka, cechy dziedziczne i niedziedziczne, zmienność organizmów. Istota dziedziczenia.
3. DNA - nośnik informacji genetycznej, budowa, występowanie, powielanie.
4. Kod genetyczny - zasady kodowania i odczytu.
5. Realizacja informacji genetycznej (translacja, transkrypcja).
6. Geny i ich dziedziczenie. Organizacja genów.
7. Dziedziczenie wg Mendla.
8. Dziedziczenie wg Morgana.
9. Zmienność organizmów i jej przyczyny, zmienność dziedziczna i niedziedziczna, zmienność mutacyjna, rekombinacyjna. Mutacje i przyczyny ich wystąpienia, przykłady czynników mutagennych.
10. Podstawowe pojęcia genetyki i ich prawidłowe stosowanie w zadaniach: gen, allel, homozygota, heterozygota, dominacja, recesywność, fenotyp, genotyp, chromosom.
11. Znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, komórki haploidalne i diploidalne.
12. Budowa i rodzaje chromosomów, kariotyp.
13. DNA - rola podwójnej helisy w przechowywaniu i powielaniu (replikacji) informacji genetycznej, zasada komplementarności.
14. Informacja genetyczna, a kod genetyczny.
15. Zależność pomiędzy genem, a cechą.
16. Pierwsze i drugie prawo Mendla i zastosowanie.
17. Krzyżówki jednogenowe i dwugenowe z dominacją zupełną, posługiwanie się szachownicą Punnett’a i interpretacja wyników.
18. Dziedziczenie grup krwi człowieka (układ ABO i czynnik Rh).
19. Cechy dziedziczne i recesywne u człowieka.
20. Dziedziczenie płci u człowieka, bliźnięta jednojajowe i dwujajowe, przykłady cech sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm).
21. Mutacje genowe (punktowe) i przykłady wywołanych przez nie chorób (mukowiscydoza, fenyloketonuria, anemia sierpowata, zespół Marfana).
22. Mutacje chromosomowe i przykłady chorób genetycznych wywołanych przez nie (zespół Downa, Turnera, Klinefeltera).
23. Bioinformatyka.
24. Diagnostyka prenatalna.
25. Inżynieria genetyczna, możliwości i sposoby wykorzystania inżynierii genetycznej.
26. Żywność modyfikowana genetycznie, historia GMO, rodzaje modyfikacji żywności, kierunki modyfikacji żywności, metody otrzymywania GMO, przykłady GMO, zasady wprowadzania GMO na rynek.
27. Cel modyfikacji genetycznej organizmów.
28. Rośliny prawnie chronione w Polsce.
29. Rośliny lecznicze na teranie Polski, przykłady związków czynnych pozyskiwanych z tych roślin oraz możliwości ich zastosowania.
30. Nowotwory (choroby nowotworowe, czynniki sprzyjające rozwojowi choroby, zasady profilaktyki i badania profilaktyczne).
31. Badania kontrolne (stomatologiczne, podstawowe badania krwi i moczu, pomiar pulsu i ciśnienia krwi) i ich znaczenie.
32. Wpływ na zdrowie człowieka niektórych substancji psychoaktywnych (tytoń, alkohol), narkotyków i innych środków dopingujących oraz nadużywania kofeiny, teiny i niektórych leków.
33. Holistyczne pojęcie zdrowia człowieka.
34. Znaczenie krwiodawstwa i transplantacji narządów.